Korepetycje 2020 - działalność nierejestrowana możliwością na wyższe zarobki nauczycieli
Radca Prawny Karolina Bonarska-Lenarczyk w rozmowie z LingRoom odpowiada na pytania dotyczące prawnych kwestii prowadzenia działalności przez lektorów języków obcych.
Co to jest działalność nierejestrowana 2020?
Działalność nieewidencjonowana to nowa konstrukcja w polskim prawie. Została wprowadzona ustawą z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, która składa się na pakiet ustaw dla przedsiębiorców znanych pod nazwą „Konstytucja Biznesu”.
Działalność nieewidencjonowana, zwana inaczej działalnością nierejestrowaną, nie jest działalnością gospodarczą. Jej prowadzenie zatem nie wiąże się z obowiązkiem złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), jak również z realizacją obowiązków wynikających z faktu prowadzenia działalności gospodarczej (np. prowadzenia księgowości czy opłacania składek ZUS). Osoba wykonująca działalność nieewidencjonowaną nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców.
Zgodnie z art. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Przedsiębiorcą natomiast, zgodnie z art. 4 tej ustawy, jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Całkowicie odrębnie o tych regulacji przepisy wskazują w art. 5 Prawa przedsiębiorców, że nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej. Właśnie ten przepis art. 5 Prawa przedsiębiorców definiuje działalność nieewidencjonowaną i stanowi tak naprawdę wyjątek od definicji działalności gospodarczej.
Jakie są warunki wykonywania działalności nieewidencjonowanej?
Podstawowym warunkiem wykonywania działalności nieewidencjonowanej jest to, aby przychód należny z tytułu tej działalności nie był wyższy niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku kalendarzowym. Na 2019 r. będzie to zatem kwota 1125 zł. Warto pamiętać, że ustawa mówi o przychodach należnych, a nie tych faktycznie otrzymanych. Przez przychody należne rozumie się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości np. zwróconych towarów czy udzielonych bonifikat. Definicja przychodu należnego jest tutaj zbieżna z tą zawartą w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Kolejnym warunkiem, którego spełnienie pozwala na wykonywanie działalności nieewidencjonowanej jest brak wykonywania działalności gospodarczej w okresie ostatnich 60 miesięcy. Czyli jest to rozwiązanie dla osób, które nie prowadziły i nie prowadzą działalności gospodarczej (nie widnieją w CEIDG) lub które zaprzestały wykonywania takiej działalności minimum 5 lat przed rozpoczęciem wykonywania działalności nieewidencjonowanej.
Warto także podkreślić, że możliwość wykonywania działalności nieewidencjonowanej odnosi się wyłącznie do osób fizycznych. Nie będzie mogła zatem wykonywać takiej działalności spółka cywilna.
Czy fakt, że działalność nieewidencjonowana nie jest działalnością gospodarczą oznacza brak konieczności odprowadzania składek do ZUS?
Tak. Jak wspomniałam na początku, konsekwencją wypełnienia warunków określonych dla działalności nieewidencjonowanej jest wyłączenie zastosowania wszelkich przepisów dotyczących działalności gospodarczej. W efekcie osoba fizyczna, która wykonuje działalność niestanowiącą działalności gospodarczej, nie będzie miała obowiązku złożenia wniosku o wpis CEIDG. Dodatkowo, skoro taka forma aktywności nie jest działalnością gospodarczą, to również co do zasady nie stanowi tytułu do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Tym samy osoba fizyczna, która będzie wykonywała działalność nieewidencjonowaną, nie będzie miała obowiązku zgłoszenia siebie do ubezpieczeń społecznych i do ubezpieczenia zdrowotnego albo do ubezpieczenia zdrowotnego.
Co się stanie, jeśli zostanie przekroczony limit przychodu?
Przekroczenie limitu przychodu, tj.: 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, powoduje z mocy prawa przekształcenie działalności nieewidencjonowanej w działalność gospodarczą z dniem, w którym nastąpiło przekroczenie. W takiej sytuacji, osoba dotychczas wykonująca działalność nieewidencjonowaną powinna złożyć wniosek o wpis działalności do CEIDG w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia. W konsekwencji aktywują się wszystkie obowiązki związane byciem przedsiębiorcą, przy czym w zakresie składek ZUS możliwym będzie skorzystanie także z określonych preferencji tj. ulgi na start lub tzw. małego ZUS.
Jakie są główne zalety działalności nieewidencjonowanej?
Założeniem ustawodawcy przy wprowadzaniu działalności nieewidencjonowanej było ułatwienie wykonywania działalności prowadzonej na niewielką skalę, a także ograniczenie prowadzenia drobnych firm w tzw. szarej strefie. Przypomnieć trzeba, że przed wprowadzeniem działalności nieewidencjonowanej, tj. jeszcze przed 30 kwietnia 2018 r., praktycznie każda działalność wykonywana w sposób zarobkowy, zorganizowany i ciągły, podlegała obowiązkowej rejestracji w CEIDG jako działalność gospodarcza, całkowicie niezależnie od jej rozmiaru i skali. To w konsekwencji wiązało się bezpośrednio z obowiązkiem opłacania comiesięcznych składek na ubezpieczenia społeczne. Nietrudno się domyśleć, że przy niskich dochodach często opłacenie tych składek było poza zasięgiem przedsiębiorców. To natomiast zasiało tzw. „szarą strefę”.
Wychodząc naprzeciw takim tendencjom, ustawodawca wprowadził określone ułatwienia, a jednym z nich jest właśnie możliwość drobnego zarobkowania w ramach działalności nieewidencjonowanej. Jej główną zaletą jest przede wszystkim to, że do osoby prowadzącej działalność nieewidencjonowaną nie mają zastosowania obowiązki dotyczące przedsiębiorców. W szczególności zatem osoba wykonująca działalność nieewidencjonowaną nie składa wniosku o wpisanie do CEIDG. Nie powstaje w stosunku do niej obowiązek opłacania comiesięcznych, zryczałtowanych składek ZUS, tak charakterystycznych przecież dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Osoba prowadząca działalność nieewidencjonowaną nie musi się rejestrować w urzędzie skarbowym, nie potrzebuje NIP ani REGON. Nie płaci także comiesięcznych (lub kwartalnych) zaliczek na podatek dochodowy. Wreszcie nie musi prowadzić skomplikowanej księgowości. W zupełności, dla celów porządkowych, wystarczy bowiem uproszczona ewidencja sprzedaży która pozwoli na kontrolowanie czy comiesięczny przychód nie przekroczył 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia przewidzianej na dany rok, czyli 1125 zł w 2019 r.
Czy jest możliwość odliczenia kosztów poniesionych w związku z prowadzoną działalnością nierejestrowanej?
Tak. Chociaż osoby, które prowadzą działalność nieewidencjonowaną, nie muszą prowadzić ewidencji księgowej, to mają one prawo odliczyć w rocznym rozliczeniu wydatki poniesione w związku z prowadzoną działalnością.
Przyjmuje się, że kosztami uzyskania przychodów są wszelkie rzeczywiście poniesione przez podatnika, racjonalnie uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością, których celem jest osiągnięcie przychodów lub zabezpieczenie albo zachowanie źródła przychodów. Podatnik ma zatem prawo do odliczenia dla celów podatkowych wszelkich poniesionych przez siebie wydatków, które nie zostały wymienione w art. 23 ustawy o PIT – pod warunkiem, że ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na możliwość powstania przychodu. W przypadku nauczycieli mogą to być np. wszelkiego rodzaju materiały dydaktyczne, książki i pomoce naukowe, których wykorzystanie przyczyni się do sprzedaży lekcji, kursów lub korepetycji.
Aby dany koszt mógł być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów, musi zostać prawidłowo udokumentowany. Ustawa o PIT nie określa zasad dokumentowania wydatków zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów. Dowód księgowy jest dokumentem potwierdzającym przeprowadzenie danej operacji gospodarczej. Na podatniku spoczywa więc ciężar udowodnienia, że określony wydatek jest kosztem uzyskania przychodu. Ma on obowiązek nie tylko udokumentować, że wydatek został poniesiony (prawidłowo zarachowany), ale także wykazać, że poniesiony został w celu osiągnięcia przychodu.
Kto może współpracować z LingRoom w ramach działalności nieewidencjonowanej?
Z pewnością taką współpracę mogą podjąć studenci pragnący „dorobić”, nauczając języka obcego, a także bezrobotni nauczyciele. Możliwość taką mają również nauczyciele zatrudnieni na podstawie umowy o pracę czy też innych umów cywilnoprawnych, a także na podstawie mianowania. Ważne, aby podejmując się sprzedaży lekcji językowych za pośrednictwem LingRoom Sp. z o.o. przychód nauczyciela ze sprzedaży lekcji nie przekroczył wspomnianych 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Jeśli nauczyciel będzie prowadził korepetycje czy też sprzedaż lekcji językowych także poza LingRoom należy pamiętać, że tak osiągany przychód z tej działalności będzie się sumował, a przekroczenie kwoty 1125 zł w danym miesiącu spowoduje automatycznie z mocy prawa przekształcenie działalności nieewidencjonowanej w działalność gospodarczą. Przychód nie będzie się sumował tylko wówczas, gdy taki nauczyciel wykonuje działalność nieewidencjonowaną także w ramach innego biznesu, np. sprzedaje własnoręcznie wykonane bransoletki czy też ozdoby świąteczne. Wówczas działalność nieewidencjonowaną w ramach rękodzieła trzeba potraktować jako odrębną od działalności polegającej na sprzedaży lekcji językowych.
Czy są jakieś wyłączenia?
W ramach działalności nieewidencjonowanej współpracy nie może podjąć nauczyciel/lektor, który prowadzi już działalność gospodarczą, nawet jeśli jest to działalność innego rodzaju niż polegająca na świadczeniu korepetycji, sprzedaży lekcji, nauki języka obcego czy szeroko pojmowanego nauczania. Jak wskazałam bowiem powyżej, jednym z kluczowych wymagań jakie ustawa Prawo przedsiębiorców stawia, umożliwiając prowadzenie działalności nieewidencjonowanej, jest nieprowadzenie działalności gospodarczej w okresie ostatnich 60 miesięcy. A zatem nikt z aktywną działalnością gospodarczą lub też działalnością zawieszoną, lub zlikwidowaną przez czas krótszy niż ostatnich 5 lat, nie może współpracować w ramach działalności nieewidencjonowanej.
Jakie dokumenty należy podpisać, aby taka forma współpracy była możliwa?
Zawarcie takiej współpracy jest bardzo proste. Jak wspomniałam powyżej, nie wymaga bowiem zgłoszenia ani rejestracji w żadnym urzędzie. Wystarczy podpisanie umowy sprzedaży lekcji pomiędzy zainteresowanym nauczycielem/lektorem oraz LingRoom sp. z o.o. jak również zaakceptowanie Regulaminu Nauczyciela obowiązującego w LingRoom sp. z o.o.
Czy podpisanie tych dokumentów przy użyciu podpisu elektronicznego jest zgodne z prawem?
Oczywiście. Przepisy obowiązującego prawa nie wymagają dla zawarcia takiej umowy formy pisemnej pod rygorem nieważności. Dlatego taka umowa może być zawarta w każdej wybranej przez strony formie. Może to być zatem forma elektroniczna rozumiana jako złożenie oświadczeń woli stron w postaci elektronicznej i opatrzenie tych oświadczeń kwalifikowanym podpisem elektronicznym, ale także może to być forma dokumentowa. Taką formą dokumentową będzie potocznie rozumiana forma elektroniczna tj. bez podpisu kwalifikowanego, która pozwoli na umieszczenie oświadczeń woli stron na dowolnym nośniku, ale w taki sposób, aby możliwym było ustalenie osoby składającej oświadczenie. Wymóg taki spełnia np. platforma SignHero przeznaczona do składania podpisów elektronicznych i autoryzacji dokumentów elektronicznych w procesie zawierania umów i dokonywania innych czynności prawnych w sieci Internet.
Czy Pani zdaniem, możliwość prowadzenia przez nauczycieli działalności nieewidencjonowanej jest skuteczną metodą wyjścia z szarej strefy korepetycji?
Na pewno jest to metoda prowadząca do wyjścia z szarej strefy. Wspomniałam na początku, że jeszcze do niedawna, pod rządami obowiązującej do 30 kwietnia 2018 r. ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, praktycznie każda działalność wykonywana w sposób zarobkowy, zorganizowany i ciągły, podlegała obowiązkowej rejestracji w CEIDG jako działalność gospodarcza, całkowicie niezależnie od jej rozmiaru i skali. To w konsekwencji wiązało się bezpośrednio z obowiązkiem m. in. opłacania comiesięcznych składek na ubezpieczenia społeczne, a także zaliczek na podatek dochodowy. W konsekwencji, w przypadku np. korepetycji udzielanych przez nauczycieli koszty prowadzenia działalności gospodarczej często przerastały możliwy do osiągniecia zarobek. Przy niskich dochodach rejestrowanie, czyli w praktyce legalizowanie działalności gospodarczej, było po prostu nieopłacalne. W efekcie, takie małe działalności po prostu nie były zgłaszane do CEIDG i zasilały szarą strefę.
Wprowadzenie do polskiego systemu prawnego działalności nieewidencjonowanej, która nie stanowi działalności gospodarczej, a zatem nie wiąże się z licznymi obowiązkami przede wszystkim fiskalnymi, spoczywającymi na przedsiębiorcach, jest zdecydowanie próbą wyeliminowania szarej strefy korepetycji. Czy jest to metoda skuteczna? Na pewno trzeba dać nowym przepisom trochę popracować, żeby ocenić w jakim stopniu wyeliminowały lub ograniczyły tę szarą strefę. Potrzeba tutaj czasu, ale z pewnością założenia ustawowe są optymistyczne. Wydaje się, że wreszcie korepetytorzy będą mogli zająć się tym, co potrafią najlepiej, tj. nauczaniem, a nie zgłębianiem meandrów prawa przedsiębiorców.
Karolina Bonarska-Lenarczyk, Radca Prawny. Ukończy
ła aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie, której jest członkiem. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz studiów doktoranckich Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Posiada ponad 12 letnie doświadczenie we wszechstronnej obsłudze prawnej podmiotów gospodarczych oraz klientów indywidualnych. Specjalizuje się w sprawach z zakresu szeroko rozumianego prawa cywilnego, zarówno materialnego jak i procesowego, w tym prawa nieruchomości i prawa własności intelektualnej. Posiada bogate doświadczenie w sporach dotyczących niewykonania lub nienależytego wykonania umów zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami oraz w sporach o zapłatę. Autorka licznych publikacji dla wydawnictwa C.H. BECK NIERUCHOMOŚCI oraz komentarza Konstytucja Biznesu wydanej nakładem wydawnictwa Must Read Media.
SignHero to uniwersalne narzędzie do autoryzacji, podpisywania oraz archiwizacji dokumentów. Dzięki SignHero, nie trzeba już więcej drukować, podpisywać oraz wysyłać dokumentów. Wszystko można załatwić jednym kliknięciem! Wystarczy zarejestrować się na stronie www.signhero.io Narzędzie jest całkowicie bezpłatne bez limitu czasu oraz ilości dokumentów.
