Każdy żywy język, w tym także język niemiecki, stale ewoluuje. W tym artykule postaramy się pokrótce przedstawić wyrazy, które od lat 90. zagościły w języku niemieckim. Zapewne na ich widok niejeden doświadczony lektor języka niemieckiego może wpaść w zakłopotanie. Ten stan rzeczy zainspirował nas do stworzenia tego wpisu. Artykuł podzieliliśmy na sekcje związane z technologią oraz na dział związany z szeroko pojętą kulturą i stylem życia po to, aby każdy mógł znaleźć coś dla siebie.
Nowe wyrazy w języku niemieckim – barwne odzwierciedlenie kulturowych fenomenów
Tę sekcję poświecimy nowym, nierzadko zabawnym, czasami oddającym gorzką prawdę o naszej stale zmieniającej się rzeczywistości, słówkom w języku niemieckim. Zatem zaczynajmy!
Datenkrake (der) – dosłownie „ośmiornica danych” – kąśliwe określenie na sieci społecznościowe, które powiększają swoje obroty poprzez udostępnianie danych osobowych użytkowników podmiotom trzecim.
Phubbing (das) – nowe określenie – niestety raczej o pejoratywnym wydźwięku. Służy ono do opisywania sytuacji, kiedy dana osoba – przebywając w towarzystwie – woli zajmować się swoim smartfonem. Zachowanie takie postrzegane jest jako wysoce nieuprzejme.
Wie honigbepinselt – dosłownie „jak pomalowane miodem” - zostało zapożyczone z języka rosyjskiego. Sygnalizuje takie zjawisko lub postać, która jest tak atrakcyjnie przedstawione, że staje się źródłem zuchwałych domysłów.
Zombiekasten (der) – kolejne słowo wywodzące się z języka rosyjskiego. To barwne określenie oznacza po prostu telewizor, a swoje powstanie zawdzięcza propagandzie, którą często stosowały popularne media.
► Przykład:
Schalte diesen Zombiekasten aus! Diese Manipulation ist irritierend!
Wyłącz tę skrzynkę zombie (ironicznie: TV)! Ta manipulacja jest irytująca!
Offline-Eremit (der) – „pustelnik offline” – kolejne dość plastyczne sformułowanie, które doskonale odzwierciedla wpływ social mediów na społeczeństwo. Jednak w tym wypadku osoba określana po niemiecku „Offline-Eremit” wybrała alternatywną drogę. Jest to osoba, która przedkłada samotną i szarą rzeczywistość nad podkoloryzowaną aktywnością w mediach społecznościowych.
Hexenwerk (das) – słowo, które niemal zawsze występuje jako element negacji. „Das ist ja kein Hexenwerk” – zdanie podkreślające, że coś jest całkowicie proste i nieskomplikowane.
Konsolero (der) – określenie młodej osoby, która spędza zdecydowaną większość swojego wolnego czasu na grach video.
Verschlimmbessern – relatywnie popularny neologizm. Oznacza on pogorszenie sytuacji, pomimo dobrych zamiarów.
► Przykłady:
Die Politiker haben dieses Gesetz verschlimmbessert.
Politycy (mimo dobrych chęci) skomplikowali tę ustawę.
Die vielversprechende Behandlung hat seinen Gesundheitszustand verschlimmbessert.
Obiecująca terapia pogorszyła jego stan zdrowia.
Postfaktisch – kolejny ciekawy przymiotnik w języku niemieckim. Nie wolno go w żadnym wypadku mylić z określeniem „post factum” („po fakcie”)! Wyraz „postfaktisch” (słowo bliskoznaczne: „realitätsfern”) odnosi się na przykład do dyskusji, reportaży, artykułów lub innych przekazów, w których nie akcentuje się obiektywnej treści, ale osobiste poglądy uczestników po to, aby silnie manipulować emocjami odbiorcy:
► Przykłady:
Der Politiker vertritt die postfaktische Weltanschauung.
Polityk reprezentuje nacechowany personalnie światopogląd.
Die postfaktische Argumentation des Journalisten hat mich nicht überzeugt.
Nie przekonała mnie oderwana od rzeczywistości argumentacja dziennikarza.
Nowe słówka nawiązujące do technologii – zestawienie popularnych anglicyzmów wraz z ich niemieckimi odpowiednikami
Nowe wyrazy bardzo często odnoszą się do współczesnej kultury użytkowników Internetu i urządzeń mobilnych. Proces ich adaptacji w języku niemieckim jest prosty.
Rzeczowniki zyskują rodzajnik, aby umożliwić ich odmianę przez przypadki. Ponadto, najczęściej tworzą one liczbę mnogą przez dodanie „s”.
Z kolei czasowniki tworzą formę czasu przeszłego Imperfekt przez dodanie „e(t)”, natomiast formę Partizip II poprzez dodanie prefiksu „ge” i sufiksu „e(t)”. Warto dodać, że w tym wypadku zaczerpnięte z języka angielskiego wyrazy dostosowuje się do niemieckiej fonetyki.
► Przykład:
Ich habe mit meinem Cousin geskypt.
Rozmawiałem(-lam) przez Skype’a ze swoim kuzynem.
Warto przy okazji zaznaczyć, że – z punktu widzenia czystej poprawności językowej – kalki z angielskiego są poprawne. Niemniej, jednak jeśli chcemy zrobić lepsze wrażenie na rodowitym użytkowniku języka obcego, warto pokusić się o zastosowanie „klasycznego” niemieckiego odpowiednika. Aby ułatwić naszym Czytelnikom komunikację, zdecydowaliśmy się opracować kompilację popularnych anglicyzmów ze świata IT i social mediów wraz z ich niemieckimi ekwiwalentami.
Poniżej znajdują się przykłady alternatywnych sformułowań, które wkomponowane są w niejeden kurs niemieckiego online. W nawiasie umieściliśmy korespondujący anglicyzm.
Mir gefällt diese mobile Anwedung (die App).
Podoba mi się ta aplikacja mobilna.
Ich habe dieses Foto als Anhang (als Attachment) beigefügt.
Zamieściłem(-łam) to zdjęcie jako załącznik.
Gestern habe ich meine alten Dateien (die Files) gelöscht.
Wczoraj wykasowałem(-łam) swoje stare pliki.
Die Anzahl deiner Twitter-Anhänger (Twitter-Follower) ist beeindruckend.
Liczba obserwujących twój profil na Twitterze jest imponująca.
Ich habe meinen Bekannten zu den Kontakten auf Facebook hinzugefügt (geaddet).
Dodałem(-łam) swojego znajomego do swoich kontaktów na Facebooku.
Ich habe mir das neue Indie-Spiel heruntergeladen (downgeloadet).
Ściągnąłem(-łam) sobie nową grę niezależną.
Ich habe diesen Textauszug markiert (gehighlightet).
Zaznaczyłem(-łam) ten fragment tekstu.
Heike hat ihr neues E-Book hochgeladen (upgeloadet).
Heike przesłała swój nowy e-book.
Sven hat sein Betriebssystem aktualisiert (upgedatet).
Sven zaktualizował swój system operacyjny.
Neologizmy w języku niemieckim – podsumowanie
Nie da się ukryć, metamorfoza, która zachodzi w sferze lingwistyki, odzwierciedla zmiany w społecznej mentalności i postęp technologiczny naszych czasów. Taka zależność jest doskonale widoczna także w przypadku języka niemieckiego. Oczywiście nasz artykuł nie wyczerpuje w pełni bogactwa językowego, które można doświadczyć, zamawiając na przykład lekcje niemieckiego online. Język stale się zmienia, a źródłem wielu neologizmów jest, chociażby slang młodzieżowy. Co istotne, zmiany te mogą dotyczyć nie tylko stricte nowych wyrazów, ale również możliwości użycia powszechnie stosowanych słów w zupełnie nowym kontekście. Na przykład słówko „knicken” – pierwotnie używane jako „marszczyć” – od niedawna może także oznaczać „zapomnieć”. Oczywiście, aby konkretny neologizm mógł zostać zaakceptowany przez korpus języka niemieckiego Duden, musi spełnić pewne kryteria. Wyraz taki powinien pojawiać się przez dłuższy okres w różnorakich publikacjach. Wskutek tego, nie każdy przejaw nieograniczonej językowej kreatywności będzie udokumentowany jako oficjalny wpis w słowniku. Mamy nadzieję, że nasz artykuł wzmocni motywację i rozpali ciekawość każdej osoby, dla której nauka języka niemieckiego to poważne przedsięwzięcie.
LINKI:
Do you speak „Neudeutsch” – „Googeln, Downloaden, Skypen & Co”
S. Lobo, Die Welt der Neologismen
Autor bloga: Łukasz R. - lektor języka niemieckiego w LingRoom
Witam Cię bardzo serdecznie:) Nauka języka niemieckiego już od 2009 roku jest priorytetową sferą mojego życia. Pracowałem w języku niemieckim na projekcie infolinii linii lotniczych. Ponadto już od kilku lat zajmuję się redagowaniem wartościowych treści w języku niemieckim, współpracując z różnymi agencjami marketingowymi. Dodatkowo mogę pochwalić się magisterium uzyskanym na uczelni ekonomicznej. Wiedza i specjalistyczna terminologia wyniesiona ze studiów pozwalają mi w profesjonalny i świadomy sposób przygotować lekcje języka niemieckiego biznesowego (Wirtschaftsdeutsch). Mam certyfikat z poziomu C1 (wynik: 86/100). Języki obce są moją pasją. Doskonale zdaję sobie sprawę z faktu, jak ważny jest regularny kontakt z językiem. Swoje zajęcia prowadzę w przyjacielskiej i pozbawionej nadmiernego sformalizowania atmosferze. Dzięki temu możesz skupić się na tym, co najważniejsze — czyli na postępach w nauce, do których będę Cię mocno inspirował. Swoje doświadczenia życiowe postanowiłem wykorzystać przy komponowaniu ofert specjalnych. To właśnie ze mną zyskujesz sposobność poznania akademickiego języka niemieckiego (poziom B2-C1), doskonalenia umiejętność pisania (poziom B1-C1), czy też dogłębnego opanowania języka biznesu (poziom B1-C1).
